Dövlət Vergi Xidməti
Qanunvericilik
Bəyannamə
Xidmətlər
Bir pəncərə
Müraciət
Əlaqə

Dini etiqad azadlığı haqqında

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU

Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında dini etiqad azadlığının Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə müvafiq surətdə həyata keçirilməsi üçün təminatlar yaradır, dini qurumların statusunu, hüquq və vəzifələrini müəyyənləşdirir, dini qurumların fəaliyyəti ilə bağlı yaranan münasibətləri tənzimləyir. [1]

 

I fəsil

ÜMUMİ MÜDDƏALAR

Maddə 1. Dini etiqad azadlığı [2]

Hər kəsin hər hansı dinə təkbaşına və ya başqaları ilə birlikdə etiqad etmək, dinə münasibəti ilə bağlı əqidəsini ifadə etmək və yaymaq hüququ vardır.
Şəxsin dini etiqadını ifadə etməsinə, ibadətlərdə, dini ayin və mərasimlərdə iştirak etməsinə və ya dini öyrənməsinə hər hansı maneə törədilə bilməz. Heç kəs öz dini etiqadını ifadə etməyə (nümayiş etdirməyə), dini mərasimləri yerinə yetirməyə və ya dini mərasimlərdə iştirak etməyə məcbur edilə bilməz. Dini etiqadın və dini həyat tərzinin zor tətbiq etməklə və ya zor tətbiq ediləcəyi ilə hədələməklə, habelə irqi, milli, dini, sosial ədavət və düşmənçilik yaratmaq məqsədi ilə təbliğinə yol verilmir. İnsan ləyaqətini alçaldan və ya insanpərvərlik prinsiplərinə zidd olan dinlərin (dini cərəyanların) yayılması və təbliği qadağandır.
Dini etiqad azadlığı yalnız qanunda nəzərdə tutulan və demokratik cəmiyyətdə zəruri olan hallarda ictimai təhlükəsizlik mənafeləri üçün, ictimai qaydanın təmin edilməsi, sağlamlığın və ya mənəviyyatın və ya digər şəxslərin hüquq və azadlıqlarının qorunması üçün məhdudlaşdırıla bilər.
Dini mərkəz tərəfindən dəvət edilmiş din xadimləri istisna olmaqla, əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər tərəfindən dini təbliğat aparılması qadağandır. [3]
Valideynlər və ya onları əvəz edən şəxslər, qarşılıqlı razılıq əsasında, uşaqlarını özlərinin dini əqidəsinə və dinə münasibətinə müvafiq olaraq tərbiyə edə bilərlər.

Maddə 2. Dini etiqad azadlığı haqqında qanunvericilik 

Dini etiqad azadlığı haqqında qanunvericilik Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən, bu Qanundan və Azərbaycan Respublikasının digər qanunvericilik aktlarından ibarətdir. [4]

Maddə 3. Dini etiqad azadlığı haqqında Qanunun Vəzifələri [5]

Bu Qanun:
Azərbaycan Respublikasında hər bir şəxsin dinə öz münasibətini müəyyənləşdirmək və ifadə etmək hüququna və həmin hüququ həyata keçirməyə təminat yaradır;
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə və Azərbaycan Respublikasının qəbul etdiyi beynəlxalq hüquq normalarına müvafiq surətdə sosial ədaləti, bərabərliyi, vətəndaşların dinə münasibətindən asılı olmayaraq onların hüquqlarının və qanuni mənafelərinin müdafiəsini təmin edir;
dini qurumlara münasibətdə dövlətin vəzifələrini müəyyənləşdirir;
dini qurumların dövlət və. cəmiyyət qarşısında vəzifələrini müəyyən edir;
adamların dünyagörüşündən və dini əqidəsindən asılı olmayaraq milli əxlaqın və humanizmin təzahürü, vətəndaşların əmin-amanlığı və əməkdaşlığı üçün əlverişli şəraiti himayə edir;
dini qurumların fəaliyyəti ilə əlaqədar münasibətləri nizama salır.

Maddə 4. Dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq şəxslərin hüquq bərabərliyi [6]

Hər kəs dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq qanun və məhkəmə qarşısında bərabərdir. Şəxsin dini mənsubiyyətinin rəsmi sənədlərdə göstərilməsinə yalnız onun arzusu ilə yol verilir.
Öz dini əqidəsinə görə heç kəs qanunla müəyyən edilmiş vəzifələrin icrasından imtina edə və ya boyun qaçıra bilməz. Bir vəzifənin icrasının dini əqidəyə görə digər vəzifənin icrası ilə əvəz edilməsinə yalnız Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş hallarda yol verilir.

Maddə 4-1. Peşəkar dini fəaliyyət və din xadimi [7]

4-1.1. Peşəkar dini fəaliyyət dini tərbiyəyə və dini təhsilə, dindarların dini tələbatının ödənilməsinə, dinlərin yayılmasına, dini ayinlərin icrasına, moizələrin (xütbələrin) oxunmasına, dini qurumun inzibati və təşkilati idarəetməsinə yönəlmiş fəaliyyətdir.
4-1.2. Din xadimi peşəkar dini fəaliyyətlə məşğul olan dini ali və orta ixtisas təhsilli şəxsdir.

Maddə 5. Dövlət və dini qurumlar

Azərbaycan Respublikasında din və dini qurumlar dövlətdən ayrıdır.
Dövlət ona aid olan hər hansı işin yerinə yetirilməsini dini qurumlara tapşırmır və onların fəaliyyətinə qarışmır.
Bütün dinlər və dini qurumlar qanun qarşısında bərabərdir. Heç bir din (dini cərəyan) və dini qurum barəsində digərlərinə nisbətən hər hansı üstünlük və ya məhdudiyyət müəyyən edilə bilməz. [8]
Dini qurumlar ictimai həyatda iştirak etmək, habelə ictimai birliklərlə yanaşı kütləvi məlumat vasitələrindən istifadə etmək hüququna malikdirlər.
Dini qurumlar siyasi partiyaların fəaliyyətində iştirak etmir və onlara maliyyə yardımı göstərmirlər.
Din xadimləri dövlət orqanlarına seçildikdə və ya təyin olunduqda onların peşəkar dini fəaliyyəti həmin vəzifədə olduqları müddətdə dayandırılır. [9]
Din xadimləri dövlət orqanlarına seçildikdə və ya təyin olunduqda onların din xadimi kimi fəaliyyəti həmin vəzifədə olduqları müddətdə dayandırılır. [10]
Dini qurumlar cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılmasının və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinin qarşısının alınması məqsədi ilə onlar üçün müvafiq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş tədbirləri yerinə yetirməlidirlər. [11]

Maddə 6. Dinin məktəblə münasibəti

Azərbaycan Respublikasında dövlət təhsil sistemi dindən ayrıdır.
Dinşünaslıq, dini-idraki, dini-fəlsəfi fənlər, müqəddəs dini kitabların əsasları ilə tanışlıq dövlət təhsil müəssisələrinin tədris proqramına daxil edilə bilər.
Vətəndaşlar istədikləri dildə fərdi qaydada və ya başqaları ilə birlikdə ilahiyyəti öyrənə və dini təhsil ala bilərlər.
Dini qurumlar öz nizamnamələrinə (əsasnamələrinə) uyğun olaraq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada gənclərin və yaşlıların dini təhsili üçün təhsil müəssisələri yaratmaqla müəyyən olunmuş formada təlim-tərbiyə prosesini həyata keçirə bilərlər. [12]
Dini qurumlar tərəfindən gənclərin və yaşlıların müqəddəs kitabları öyrənmə kursları (qrupları) həmin dini qurumların nizamnamələrinə uyğun olaraq, tabe olduqları dini mərkəz və idarələrin razılığı ilə yaradılır. [13]

II fəsil

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA DİNİ QURUMLAR

Maddə 7. Dini qurumlar

Dini mərkəz və idarələr, dini təhsil müəssisələri və dini icmalar, onların birlikləri dini qurumlardır. Dini qurumlar öz mərkəzi (idarələri) ilə təmsil olunurlar. [14]
Dini qurumlar yetkinlik yaşına çatmış şəxslərin dini etiqad azadlığı hüququnun birgə həyata keçirilməsi, həmçinin dini etiqadı və dini yaymaq üçün yaradılmış könüllü təşkilatlardır. [15]
Dini qurumlar bu Qanuna və təsdiq olunmuş nizamnamələrinə (əsasnamələrinə) müvafiq surətdə fəaliyyət göstərirlər. [16]
Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən islam dini qurumları Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinə öz fəaliyyətləri haqqında hesabat təqdim edirlər. [17]

Maddə 8. Dini icma 

Dini icma dinə birlikdə ibadət etmək və digər dini tələbatı ödəmək məqsədilə könüllülük əsasında birləşmiş yetkinlik yaşına çatmış dindar şəxslərin yerli dini qurumudur. [18]
Azərbaycan Respublikasında təşkilat məsələlərində islam dini icmaları Qafqaz Müsəlmanları idarəsinə tabedirlər, qeyri-müsəlman dini icmalarının Azərbaycan Respublikasında və xaricdə fəaliyyət göstərən dini mərkəzlərə (idarələrə) tabe olmaq və tabeliyini dəyişdirmək hüququ vardır. [19]
İslam dininə aid ibadət yerlərinə rəhbərlik edən din xadimləri müvafiq icra hakimiyyəti orqanına məlumat verilməklə Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi tərəfindən təyin edilir. [20]
İslam dini icmaları məscidlərdə Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları tərəfindən yaradılır. [21]

Maddə 9. Dini mərkəzlər və idarələr

Azərbaycan Respublikasında islam dini qurumları öz tarixi islam dini mərkəzində Qafqaz Müsəlmanları İdarəsində birləşirlər.
Təşkilati mərkəzlərin xaricdə olan qeyri-islam dini qurumları öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə zidd olmayan hallarda həmin mərkəzlərin nizamnamələrini rəhbər tuta bilərlər.
Dövlətin dini mərkəzlə və idarələrlə, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda olan dini mərkəzlərlə və idarələrlə qanunla tənzimlənməyən münasibətləri onların öz aralarında və dövlət orqanları ilə razılaşmalara müvafiq surətdə nizamlanır.
Dini mərkəz və idarələr öz nizamnamələrində (əsasnamələrində) nəzərdə tutulmuş qaydada ibadətgahlar və dini təhsil müəssisələri yarada bilərlər. [22]

Maddə 10. Dini-təhsil müəssisələri 

Din xadimləri və dini ixtisaslar üzrə digər kadrlar hazırlanması üçün dini təhsil müəssisələri yalnız dini mərkəz və idarələr yarada bilərlər. Dini mərkəz və idarələr birdən çox ali dini tədris müəssisəsi yarada bilməz. Dini tədris müəssisələri ilə dini mərkəz və ya idarələr arasında münasibətlər təsis sənədləri ilə müəyyən edilir. [23]
Dini tədris müəssisələri Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən verilən xüsusi razılıq (lisenziya) əsasında fəaliyyət göstərirlər.
Dini tədris müəssisələrinlə təhsil alanlar dövlət tədris müəssisələrində təhsil alanlar üçün müəyyən olunmuş hüquq və güzəştlərdən istifadə edirlər. [24]

Maddə 11. Dini qurumların nizamnamələri (əsasnamələri) [25]

Dini qurumun hüquq qabiliyyətini mülki qanunvericiliyə müvafiq surətdə müəyyən edən nizamnaməsi (əsasnaməsi) olur.
Dini qurumun nizamnaməsi (əsasnaməsi) dindar şəxslərin ümumi yığıncağında və ya dini qurultaylarda, konfranslarda qəbul olunur.
Dini qurumun nizamnaməsində (əsasnaməsində) aşağıdakılar göstərilməlidir:
  1) adı, növü, dini mənsubiyyəti və yeri; [26]
  2) dini qurumun dini birliyin təşkilat quruluşunda yeri;
  3) dini qurumun məqsəd və vəzifələri, habelə fəaliyyətinin əsas formaları;
  4) dini qurumun strukturu, idarəetmə orqanları və onların təşkili qaydası, habelə həmin orqanların səlahiyyətləri;
  5) dini qurumun əmlak əziyyəti;
  6) dini qurumun müəssisələr, kütləvi informasiya vasitələri, digər dini qurumlar, təhsil müəssisələri təsis etmək hüquqları;
  7) dini qurumun nizamnaməsinə (əsasnaməsinə) dəyişikliklər və əlavələr etmək qaydası;
  8) dini qurumun ləğvi qaydası;
  9) dini qurumun fəaliyyətinə xitam verildikdə əmlak məsələlərinin və başqa məsələlərin həlli qaydası.
Dini qurumun adı onun hansı dinə mənsub olduğunu özündə əks etdirməlidir. [27]
Nizamnamədə (əsasnamədə) həmin dini qurumun fəaliyyətinin xüsusiyyətləri ilə əlaqədar digər məsələlər də əhatə oluna bilər.
Dini qurumun dini etiqad fəaliyyətini müəyyən edən, digər daxili məsələlərini həll edən sənədlər dövlət orqanlarında qeydə alınmalı deyildir.
Dini qurum dövlət qeydiyyatına alındığı andan hüquqi şəxsdir. [28]
Dini qurumun nizamnaməsi (əsasnaməsi) öz dini mərkəzinin (idarəsinin) nizamnaməsinə uyğun olmalıdır. [29]

Maddə 12. Dini qurumların dövlət qeydiyyatına alınması[30] 

Bütün dini qurumlar yalnız müvafiq icra hakimiyyəti orqanında dövlət qeydiyyatına alındıqdan və dini qurumların dövlət reyestrinə daxil edildikdən sonra fəaliyyət göstərə bilərlər. Dini qurumlar yalnız dövlət qeydiyyatına alınması üçün təqdim olunmuş məlumatlarda hüquqi ünvan kimi göstərilən ibadət yerlərində həmin dini qurumlara dini mərkəz və idarələr tərəfindən din xadimi təyin edildikdən sonra fəaliyyət göstərə bilərlər. [31]
Dini icmanın dövlət qeydiyyatına alınması üçün onu yaratmış azı əlli nəfər yetkinlik yaşına çatmış şəxs və ya onların səlahiyyətli nümayəndələri icmanın təsis protokolu və nizamnaməsi (əsasnaməsi) əlavə olunmuş ərizə ilə dini mərkəzə və ya idarəyə müraciət edir. Ərizəyə habelə vətəndaşlığı, yaşayış yeri və doğum tarixi göstərilməklə dini icmanı təsis edən şəxslərin siyahısı, şəxsiyyətlərini təsdiq edən sənədlərin surəti, dini təlimin əsasları, o cümlədən dini icmanın yaranması tarixi, onun fəaliyyətinin forma və metodları, ənənələri, ailəyə, nikaha və təhsilə münasibət, həmin icmanın üzvlərinin hüquq və vəzifələrinə qoyulan məhdudiyyətlər barədə məlumatlar, habelə Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş digər sənədlər əlavə edilir. Dini mərkəz və ya idarə 30 gün ərzində həmin sənədləri öz təqdimatı ilə birlikdə dini işlər üzrə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına göndərir. [32]
Dini mərkəzin, dini idarələrin, dini təhsil müəssisələrinin , dini qardaşlıqların dövlət qeydiyyatına alınması üçün dini işlər üzrə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təsis sənədi və nizamnamə (əsasnamə) təqdim edilir. [33]
Dini işlər üzrə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı 15 gün ərzində həmin sənədləri öz rəyi ilə birlikdə hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı orqanına göndərir. [34]
Dövlət qeydiyyatına alınmış dini qurum onun dövlət qeydiyyatına alınması üçün tələb olunan məlumatlarda və ya sənədlərdə hər hansı dəyişiklik olduqda, bu barədə 20 gün müddətində dini mərkəz və idarələrin vasitəsi ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına məlumat verməli və müvafiq dəyişikliyi təsdiq edən sənədləri həmin qaydada təqdim etməlidir. [35]
Bu Qanunun 1-ci maddəsinin üçüncü hissəsi nəzərə alınmaqla, dini qurumun dövlət qeydiyyatına alınmasından aşağıdakı hallarda imtina edilə bilər:
  1) dini qurumun fəaliyyəti və ya qarşısına qoyduğu məqsədlər, yaxud təbliğ etdiyi dini təlimin mahiyyəti və əsas prinsipləri Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və qanunlarına zidd olduqda;
  2) yaradılan qurum dini qurum qismində tanınmadıqda;
  3) təqdim olunmuş nizamnamə (əsasnamə) və digər sənədlər Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin tələblərinə zidd olduqda və ya onlarda əks olunmuş məlumatlar yanlış olduqda. [36]
Dövlət qeydiyyatına alınmasından imtina barədə dini quruma imtinaya əsas olmuş qanunvericiliyin müddəaları göstərilməklə məlumat verilir.
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş əsaslardan başqa hər hansı digər əsasa görə dini qurumun dövlət qeydiyyatına alınmasından imtinaya yol verilmir. [37]

Maddə 12-1. Dini qurumun ləğv edilməsi [38]

Dini qurumlar aşağıdakı hallarda ləğv edilə bilər:
  1) təsisçilərin və ya nizamnamə (əsasnamə) ilə buna vəkil edilmiş orqanın qərarı ilə; [39]
  2) müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müraciəti əsasında məhkəmənin qərarı ilə.
Bu Qanunun 1-ci maddəsinin üçüncü hissəsi nəzərə alınmaqla, dini qurum məhkəmə qaydasında aşağıdakı əsaslarla ləğv edilə bilər:
  1) dini qurum tərəfindən onun yaranma məqsədlərinə zidd olan fəaliyyətin həyata keçirilməsi; [40]
  2) dini etiqadın və dini həyat tərzinin zor tətbiq etməklə və ya zor tətbiq ediləcəyi ilə hədələməklə, habelə irqi, milli, dini, sosial ədavət və ya düşmənçilik yaratmaq məqsədi ilə təbliğ edilməsi, dini etiqadı ifadə etməyə (nümayiş etdirməyə), dini mərasimləri yerinə yetirməyə və ya dini mərasimlərdə iştirak etməyə məcbur etmə, insan ləyaqətini alçaldan və ya insanpərvərlik prinsiplərinə zidd olan dinin (dini cərəyanın) yayılması və təbliğ edilməsi;
  3) ictimai təhlükəsizliyin və ya ictimai qaydanın pozulması;
  3-1) dini ekstremist fəaliyyətlə məşğul olma; [41]
  4) terrorçuluğa, terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə, təxribata və ya zorakı cinayət əməllərinə yönəlmiş hərəkətlərin edilməsi;
  5) dünyəvi təhsil alınmasına mane olma;
  6) dini qurumun üzvlərinin və digər şəxslərin dini qurumun xeyrinə öz əmlakından imtina edilməsinə təhrik və ya məcbur etmə;
  7) zor tətbiq etməklə və ya digər qanunsuz əməllərlə şəxsin dini qurumdan çıxmasına mane olma;
  8) şəxsləri qanunla müəyyən edilmiş vəzifələrin icrasından imtina edilməsinə və digər qanunsuz hərəkətlərin edilməsinə təhrik etmə;
  9) dövlət qeydiyyatına alınması üçün tələb olunan məlumatlarda və ya sənədlərdə edilmiş dəyişikliklər barədə məlumatın müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təqdim edilməsinə dair həmin orqanın bir il ərzində iki yazılı tələbinə əməl olunmaması. [42]
Dini mərkəz və idarələr dini icmalar barədə bu maddənin ikinci hissəsində nəzərdə tutulmuş məlumatlara malik olduqda, həmin dini icmaların təsisçilərinin tərkibinin dəyişdirilməsinin və ya icmanın ləğvinin zəruriliyi barədə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qarşısında vəsatət qaldırırlar. [43] 
Dini ekstremist fəaliyyətlə məşğul olan dini qurumların fəaliyyəti qadağan edilir. [44]

Maddə 13. Dini qurumun nizamnaməsinin (əsasnaməsinin) qeydə alınmasından imtina edilməsi

Dini qurumun nizamnaməsinin (əsasnaməsinin) qeydə alınmasından o halda imtina edilə bilər ki, onda şərh edilmiş məqsəd və vəzifələr mövcud qanunvericiliyə zidd olsun.
Dini qurumun nizamnaməsinin (əsasnaməsinin) qeydə alınmasından imtina edilməsi barədə qərar, onun əsasları göstərilməklə, ərizəçilərə on gün ərzində yazılı şəkildə bildirilir. Belə qərardan Azərbaycan Respublikasının Mülki-Prosessual qanunvericiliyində müəyyən edilmiş qaydada məhkəməyə şikayət edilə bilər.

Maddə 14. Dini qurumların fəaliyyətinə xitam verilməsi

Dini qurumların fəaliyyətinə yalnız onların öz nizamnamələrinə (əsasnamələrinə) müvafiq surətdə ləğv olunduqları və ya bu Qanunun, habelə Azərbaycan Respublikasının digər qanunvericilik aktlarının müddəalarının pozulduğu hallarda xitam verilə bilər.

Maddə 15. Dini qurumların qeydə alınması və fəaliyyətinə xitam verilməsi barədə şikayətlərə baxılması

Dini qurumun qeydə alınması, qeydə alınmasından imtina edilməsi, dini qurumun fəaliyyətinə xitam verilməsi barədə qərarlardan, qərar qəbul edilməsi üçün bu Qanunda nəzərdə tutulmuş müddətlərin uzadılmasından Azərbaycan Respublikasının Mülki-Prosessual qanunvericiliyində müəyyən edilmiş qaydada məhkəməyə şikayət verilə bilər.[45]

III fəsil

DİNİ QURUMLARIN ƏMLAK VƏZİYYƏTİ 

Maddə 16. Dövlətin, ictimai təşkilatların və ya vətəndaşların mülkiyyəti olan əmlakdan istifadə

Dini qurumlar dövlətin, ictimai təşkilatların və ya vətəndaşların müqavilə əsasında onlara verdikləri binalardan və əmlakdan öz ehtiyacları üçün istifadə hüququna malikdirlər. [46]
Dövlət mülkiyyətində olan dini təyinatlı binalar və digər əmlak dini qurumların əvəzsiz istifadəsinə verilə bilər. [47]
Dini qurumlar dini təyinatlı binaların yerləşdikləri ərazi ilə birlikdə onlara, verilməsində üstünlük hüququna malikdirlər.
Dinə mənsub binaların və əmlakın dini qurumlara verilməsi barədə qərarlar müvafiq vəsatətin alındığı gündən etibarən ən geci bir ay müddətində qəbul edilir və bu barədə müraciət edənə yazılı şəkildə məlumat verilir.
Dini qurumlar torpaq sahələrindən Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsinə uyğun olaraq istifadə edirlər. [48]

Maddə 17. Tarix və mədəniyyət abidələri olan əmlakın verilməsi və ondan istifadə

Tarix və mədəniyyət abidələri olan tikililər və əşyalar dini qurumlara qanunvericiliyə müvafiq qaydada verilə və onlar tərəfindən istifadə oluna bilər.
Dövlət mülkiyyətində olan dini tarix və mədəniyyət abidələrinin özəlləşdirilməsinə və Azərbaycan Respublikasının milli mədəniyyət əmlakının Dövlət Siyahısına daxil edilmiş dini təyinatlı mədəniyyət sərvətlərinin mülki dövriyyədə olmasına yol verilmir. [49]

Maddə 18. Dini qurumların mülkiyyəti

Binalar, dini əşyalar, istehsal, sosial və xeyriyyə təyinatlı obyektlər, pul vəsaiti və dini qurumların fəaliyyətini təmin etmək üçün zəruri olan başqa əmlak onların mülkiyyətində ola bilər.
Dini qurumlar özlərinin vəsaiti hesabına əldə etdikləri və ya yaratdıqları, vətəndaşlar, təşkilatlar tərəfindən ianə edilmiş və ya dövlət tərəfindən verilmiş, eləcə də qanunla nəzərdə tutulmuş başqa əsaslarla əldə edilmiş əmlak üzərində mülkiyyət hüququna malikdirlər.
Xaricdə olan əmlak da dini qurumların mülkiyyətində ola bilər.
Dini qurumlar könüllü ianələr üçün müraciət edə, habelə bu ianələri qəbul edə bilərlər. Dini qurum qəbul etdiyi və ya vəd edilən ianə müqabilində, ianə verən şəxsə və ya hər hansı digər şəxsə birbaşa, yaxud dolayı yolla maddi və sair nemət, hər hansı imtiyaz və ya güzəşt verə, belə təkliflə çıxış edə və ya belə vəd verə bilməz. Dini quruma ianə verən şəxs verdiyi və ya verəcəyi ianə müqabilində özü və ya üçüncü şəxslər üçün birbaşa, yaxud dolayı yolla maddi və sair nemət, hər hansı imtiyaz və ya güzəşt tələb edə və ya qəbul edə bilməz, belə təklifə və ya vədə razılıq verə bilməz. [50]
(çıxarılıb). [51]
Dini mərkəz və idarələrin maliyyə vəsaiti bu Qanunun tələbləri nəzərə alınmaqla əldə edilən vəsait, həmçinin fiziki və hüquqi şəxslərin, dini qurumların və ziyarətgahların könüllü ayırmaları hesabına yaranır. [52]
Dini qurumlara dövlət və yerli özünüidarə orqanları tərəfindən maliyyə yardımı göstərilə bilər.
Dini qurumların mülkiyyət hüququ qanunla qorunur.
Qeyd: Bu maddədə ianə dedikdə dini qurumun qarşısında hər hansı məqsədə nail olmaq vəzifəsi qoymadan ona maliyyə vəsaiti şəklində və (və ya) başqa maddi formada verilən yardım başa düşülür. [53]

Maddə 19. Dini qurumların istehsal və təsərrüfat fəaliyyəti

Diki qurumlar qanunvericiliyə və öz nizamnamələrinə (əsasnamələrinə) müvafiq surətdə hüquqi şəxs statuslu nəşriyyat, poliqrafiya, istehsal, bərpa-tikinti müəssisələri, yetimxanalar, internatlar, xəstəxanalar və sair təsis edə bilərlər. [54]
(çıxarılıb). [55]

Maddə 20. Fəaliyyətinə xitam verilmiş dini qurumların əmlakı barəsində sərəncam

Dövlətin, ictimai təşkilatların və ya ayrı-ayrı vətəndaşların dini qurumların istifadəsinə verdikləri vəqf olmayan əmlak onların fəaliyyətinə xitam verildikdən sonra əvvəlki sahibinə qaytarılır. [56]
Dini qurumun fəaliyyətinə xitam verildikdə, mülkiyyətində olmuş əmlak barəsində onun nizamnaməsinə (əsasnaməsinə) və qüvvədə olan qanunvericiliyə müvafiq surətdə sərəncam verilir.
Dini qurumlara məxsus ayin təyinatlı əmlakdan kreditorların iddiaları üzrə haqq tutula bilməz.
Hüquqi varis olmadıqda, əmlak dövlət mülkiyyətinə keçir.

IV fəsil

DİNİ ETİQAD AZADLIĞI İLƏ ƏLAQƏDAR VƏTƏNDAŞLARIN VƏ DİNİ QURUMLARIN HÜQUQLARI

Maddə 21. Dini ayinlər, mərasimlər və atributlar [57] 

Dini qurumlar ibadətlər və dini yığıncaqlar üçün onlara münasib yerlərə, habelə bu və ya digər dində müqəddəs sayılan ziyarətgahlara himayədarlıq edib, onları saxlamaq və onlardan istifadə etmək hüququna malikdirlər.
Bu Qanunun 1-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla ibadətlər, dini ayinlər və mərasimlər ibadətgahlarda və onlara məxsus ərazidə, ziyarətgahlarda, qəbristanlıqlarda, dini qurumların idarələrində, vətəndaşların mənzillərində və evlərində maneəsiz keçirilir. [58]
İslam dininə aid ayin və mərasimlərin aparılması yalnız Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları tərəfindən həyata keçirilə bilər. Xaricdə dini təhsil almış Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi tərəfindən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırmaqla islam dininə aid ayin və mərasimlərin aparılmasına buraxıla bilərlər. [59]
Qoşun hissələrinin komandanlığı (müstəsna hallardan başqa) hərbi qulluqçuların boş vaxtlarında ibadət etmələrinə və dini ayinləri yerinə yetirmələrinə mane ola bilməz. Əsgəri bölmələrdə hərbi rəhbərliyin razılığı ilə ruhanilərin fəaliyyətinə yol verilir.
Xəstəxanalarda, qospitallarda, qocalar və əlillər evlərində, yataqxanalarda, ibtidai həbs yerlərində ibadətlər və dini ayinlər orada olan şəxslərin xahişi ilə keçirilir. Həmin idarələrin müdiriyyəti ruhanilərin dəvət olunmasına yardım göstərir, ibadətin, ayinin və ya mərasimin keçirilməsi vaxtının və başqa şərtlərinin müəyyənləşdirilməsində iştirak edir. Digər hallarda açıq ibadətlər, dini ayinlər və mərasimlər yığıncaq, mitinq, nümayiş və yürüşlərin keçirilməsi üçün müəyyən edilmiş qaydada icra olunur.
Dini qurumlar xəstəxanalarda, qospitallarda, qocalar və əlillər evlərində, yataqxanalarda, cəzaçəkmə müəssisələrində olan vətəndaşlara ibadətlər keçirilməsi üzrə təkliflərlə müraciət etmək hüququna malikdirlər. [60]
İbadətgahlardan kənarda, ictimai yerlərdə dini şüarların və digər dini atributların (şəxsin üstündə gəzdirdiyi dini atributlar istisna olmaqla) nümayiş etdirilməsi qadağandır. Dini bayraqlar yalnız ibadətgahların, dini mərkəz və idarələrin qapalı yerlərində yerləşdirilə bilər. [61]

Maddə 22. Dini təyinatlı ədəbiyyat (kağız və elektron daşıyıcılarında), audio və video materiallar, mal və məmulatlar və dini məzmunlu başqa məlumat materialları [62]

Vətəndaşlar və dini qurumlar istədikləri dildə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən verilən nəzarət markası ilə markalanmış dini təyinatlı ədəbiyyat (kağız və elektron daşıyıcılarında), audio və video materiallar, mal və məmulatlar və dini məzmunlu başqa məlumat materialları əldə edə və onlardan istifadə edə bilərlər.
Dini qurumlar, dini qurum olmayan digər hüquqi və fiziki şəxslər müvafiq icra hakimiyyəti orqanının razılığı ilə dini təyinatlı ədəbiyyatı (kağız və elektron daşıyıcılarında), audio və video materialları, mal və məmulatları və dini məzmunlu başqa məlumat materiallarını istehsal, idxal, ixrac edə, habelə onları nəzarət markası ilə markalandıqdan sonra sərbəst yaya bilərlər.
Nəzarət markası ilə markalanmış dini təyinatlı ədəbiyyatın (kağız və elektron daşıyıcılarında), audio və video materialların, mal və məmulatların və dini məzmunlu başqa məlumat materiallarının satışı yalnız müvafiq icra hakimiyyəti orqanının razılığı ilə yaradılmış ixtisaslaşdırılmış satış məntəqələri vasitəsilə həyata keçirilir.
Nəzarət markasının forması, uçotu, istifadəsi və verilməsi qaydaları, habelə nəzarət markasının alınmasına görə ödənilən haqqın məbləği müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.
Nəzarət markalarının alınmasına görə ödənilən vəsaitlər dövlət büdcəsinə köçürülür. Həmin vəsaitlərin dövlət büdcəsinə daxil olmasına nəzarət edilməsi və uçotunun aparılması qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı nəzarət markalarının hazırlanmasını təmin edir. 
[63]

Maddə 23. Dini qurumların xeyriyyə və mədəni-maarif fəaliyyəti

Dini qurumlar həm müstəqil, həm də təsis etdiyi fondlar, o cümlədən ictimai fondlar vasitəsi ilə xeyriyyəçilik və mədəni-maarif fəaliyyəti göstərirlər. [64]
Bu məqsədlərə yönəldilmiş ianələr və ayırmalar vergidən azad olunur. [65]

Maddə 24. Dindarların və dini qurumların beynəlxalq əlaqələri və ünsiyyəti

Vətəndaşlar və dini qurumlar tək və ya qrup halında beynəlxalq dini tədbirlərdə, xaricdə keçirilən dini mərasimlərdə iştirak edə, ziyarətlərə gedə bilərlər.
Vətəndaşların təhsil almaq üçün xarici ölkələrin dini tədris müəssisələrinə göndərilməsi, dini tədris müəssisələri tələbələrinin və müəllimlərinin, habelə din xadimlərinin və mütəxəssislərinin mübadiləsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırmaqla dini mərkəz tərəfindən həyata keçirilir. [66] 

V fəsil

DİNİ QURUMLARDA VƏ ONLARIN MÜƏSSİSƏLƏRİNDƏ ƏMƏK FƏALİYYƏTİ

Maddə 25. Dini qurumlarda əmək-hüquq münasibətləri

Dini qurumla işçi arasında əmək münasibətləri Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi ilə tənzimlənir. [67]
Dini qurum müəyyən edilmiş qaydada əmək müqaviləsini, ruhanilərin əmək haqqı şərtlərini müəyyən edən sənədləri qeydə alır.
Əmək müqaviləsi üzrə dini qurumda işləyən vətəndaşlar həmkarlar ittifaqının üzvü ola bilərlər.

Maddə 26. Dini qurumlarda işləyən vətəndaşların əmək hüququ

Dini qurumlarda əmək müqaviləsi üzrə işləyən vətəndaşlara əmək qanunvericiliyinin tələbləri istisnasız tətbiq olunur.
Vətəndaşların, o cümlədən ruhanilərin dini qurumlarda işdən əldə etdikləri gəlirdən ümumi qaydada vergi tutulur. [68]

Maddə 27. Dini qurumların işçilərinin sosial sığortası və pensiya təminatı [69] 

Dini qurumların işçilərinin sosial sığortası sosial sığorta haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu, pensiya təminatı Əmək pensiyaları haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.

VI fəsil

DÖVLƏT ORQANLARI VƏ DİNİ QURUMLAR

Maddə 28. Dini etiqad azadlığı haqqında qanunvericilik üzərində nəzarət

Azərbaycan Respublikasının dini etiqad azadlığı haqqında qanunvericiliyinin icrası üzərində nəzarət qüvvədə olan qanunvericiliyə müvafiq surətdə həyata keçirilir.

Maddə 29. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı 

Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı: [70]
dini qurumların xahişi üzrə dövlət orqanları ilə razılaşmalar əldə edilməsində və dövlət orqanları tərəfindən həlli tələb olunan məsələlərdə onlara lazımi yardım göstərir;
müxtəlif dini etiqadların dini qurumları arasında qarşılıqlı hörmət, anlaşma və dözümlülük mühitinin möhkəmlənməsinə kömək edir; [71]
dini qurumların bu Qanunla nəzərdə tutulmuş qaydada nizamnamələrinin (əsasnamələrinin) qeydə alınmasını, habelə onlara dəyişiklik və əlavələr edilməsini həyata keçirir; [72]
xarici dövlətlərin müvafiq orqanları ilə əlaqə saxlayır;
Azərbaycan Respublikasında dini qurumlar, dini etiqad azadlığı haqqında qanunvericiliyin icrası üzrə məlumat bankı yaradır;
dini təşkilatların beynəlxalq dini hərəkatlarla, forumlarla, beynəlxalq dini mərkəzlərlə və xarici dini qurumlarla işgüzar əlaqələrdə iştirakına kömək edir;
dini mərkəzdən və dini idarələrdən və digər dini qurumlardan zəruri məlumatlar, o cümlədən dini fəaliyyətə dair və maliyyə hesabatlarıalır; [73]
dinşünaslıq ekspertizasının aparılmasını təmin edir, bu işə dini qurumların nümayəndələrini və müvafiq mütəxəssislərini cəlb edir;
dini ibadət yerinin tikintisinin və mövcud dini ibadət yerinin yenidən qurulmasının məqsədəuyğunluğu barədə rəy verir;
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə birlikdə dini təhsil müəssisələrinin proqramlarını təhlil və təsdiq edir, dini tədris keyfiyyətinin müəyyən edilməsi üçün rəy verir; 
[74]
nəzarət markası ilə markalanmış dini təyinatlı ədəbiyyatın (kağız və elektron daşıyıcılarında), audio və video materialların, mal və məmulatların və dini məzmunlu başqa məlumat materiallarının satışı üzrə ixtisaslaşdırılmış satış məntəqələrində Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq yoxlamalar aparır. [75]

Maddə 30. Dini etiqad azadlığı haqqında qanunvericiliyin pozulmasına görə məsuliyyət

Dini etiqad azadlığı haqqında qanunvericiliyin pozulmasına görə vəzifəli şəxslər , digər fiziki və hüquqi şəxslər Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyırlar. [76]

Maddə 31. Beynəlxalq müqavilələr

Azərbaycan Respublikasının iştirak etdiyi beynəlxalq müqavilədə dini etiqad azadlığı haqqında daxili qanunvericilikdə olduğundan fərqli qaydalar olduqda, beynəlxalq müqavilənin qaydaları tətbiq olunur.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Əbülfəz ELÇİBƏY.

Bakı şəhəri, 20 avqust 1992-ci il
281

 

İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI

1.  7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171)

2.  5 noyabr 1996-cı il tarixli 188-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 226)

3.  27 dekabr 1996-cı il tarixli 222-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 4, maddə 287)

4.  10 oktyabr 1997-ci il tarixli 380-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1998-ci il, 1, maddə 16)

5.  23 noyabr 2001-ci il tarixli 219-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2001-ci il, 12, maddə 736)

6.  24 may 2002-ci il tarixli 333-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2002-ci il, 6, maddə 328)

7.  3 dekabr 2002-ci il tarixli 398-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2003-cü il, 1, maddə 16)

8. 10 iyun 2005-ci il tarixli 925-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005-ci il, 8, maddə 684)

9.  8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117,Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314)

10.  30 iyun 2009-cu il tarixli 841-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 22 iyul 2009-cu il, 158, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 07, maddə 512)

11.  30 iyun 2009-cu il tarixli 856-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 24 iyul 2009-cu il, 160, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 07, maddə 517)

12.  21 dekabr 2010-cu il tarixli 38-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti, 18 fevral 2011-ci il, 38, Azərbaycan qəzeti, 20 fevral 2011-ci il, 40, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 02, maddə 71)

13.  10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604)

14.  15 fevral 2013-cü il tarixli 562-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti 13 fevral 2013-cü il, 56, Azərbaycan qəzeti 17 mart 2013-cü il, 60, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, 03, maddə 217)

15.  22 fevral 2013-cü il tarixli 577-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti 12 aprel 2013-cü il, 75, Azərbaycan qəzeti 17 aprel 2013-cü il, 80, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, 04, maddə 355)

16.  6 mart 2015-ci il tarixli 1227-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu Respublika qəzeti, 5 aprel 2015-ci il, 070, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 4, maddə 364)

17.  6 mart 2015-ci il tarixli 1230-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu Respublika qəzeti, 5 aprel 2015-ci il, 070, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 4, maddə 367)

18.  6 oktyabr 2015-ci il tarixli 1350-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti, 14 noyabr 2015-ci il, 250, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 11, maddə 1257)

19.  04 dekabr 2015-ci il tarixli 29-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 06 dekabr 2015-ci il, 269, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 12, maddə 1443)

20.  28 oktyabr 2016-cı il tarixli 367-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 14 dekabr 2016-cı il, 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, 12, maddə 1985)

21.  16 may 2017-ci il tarixli 674-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 23 iyun 2017-ci il, 134, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, 6, maddə 1047)

 

QANUNA EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI

[1] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə Qanuna yeni məzmunda preambula əlavə edilmişdir.

[2] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 1-ci maddənin birinci-üçüncü hissələri yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Hər bir kəs dinə münasibətini müstəqil müəyyənləşdirir, hər hansı dinə təkbaşına və ya başqaları ilə birlikdə etiqad etmək, dinə münasibəti ilə əlaqədar əqidəsini ifadə etmək və yaymaq hüququna malikdir.
Hər bir şəxsin dinə münasibətini müəyyənləşdirməsində, dinə etiqadında, ibadətlərdə, dini ayin və mərasimlərin icrasında iştirak etməsində, dini öyrənməsi yolunda hər hansı maneçiliyə yol verilmir. Dini etiqadların, dini həyat tərzinin və ibadətlərin zor işlədilməklə və ya insanlar arasında nifaq salmaq məqsədi ilə təbliği, dini etiqada məcbur etmək qadağandır.
Dini etiqad azadlığının həyata keçirilməsində yalnız dövlət
 təhlükəsizliyi və ictimai təhlükəsizlik mülahizələrinə görə və Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq öhdəliklərinə müvafiq olan hüquq və azadlıqların mühafizəsi üçün zəruri hallarda məhdudiyyətlər qoyula bilər.

[3] 27 dekabr 1996-cı il tarixli 222-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 4, maddə 287) ilə 1-ci maddədə 3-cü hissədən sonra yeni hissə əlavə edilmiş və müvafiq olaraq 4-cü hissə 5-ci hissə hesab edilmişdir.
16 may 2017-ci il tarixli 674-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 23 iyun 2017-ci il, 134, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, 6, maddə 1047ilə 1-ci maddənin dördüncü hissəsi yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər tərəfindən dini təbliğat aparılması qadağandır.

[4] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 2-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Dini etiqad azadlığı haqqında qanunvericilik Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına müvafiq olaraq dini etiqad azadlığının və dini qurumların fəaliyyətinin əsas təminatını müəyyən edən bu Qanundan, Azərbaycan Respublikasının ona uyğun başqa qanunvericilik aktlarından ibarətdir.

[5] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 3-cü maddə çıxarılmışdır.

[6] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 4-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Maddə 4. Vətəndaşların dinə münasibətindən asılı olmayaraq hüquq bərabərliyi

Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları dinə münasibətindən asılı olmayaraq siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni həyatın bütün sahələrində qanun qarşısında bərabərdirlər. Vətəndaşın dinə münasibətinin rəsmi sənədlərdə göstərilməsinə yalnız öz istəyi ilə yol verilir.
Öz dini əqidəsinə görə heç kəs qanunla müəyyən edilmiş vəzifələrin icrasından imtina edə və ya boyun qaçıra bilməz.
Bir vəzifənin icrasının dini əqidəyə görə digər vəzifənin icrası ilə əvəz edilməsinə yalnız Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş hallarda yol verilir.

[7] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 4-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[8] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 5-ci maddədə üçüncü hissənin ikinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Bir din və dini qurum üçün digərinə nisbətən hər hansı üstünlük və ya məhdudlaşdırmalar müəyyən edilməsinə yol verilmir.

[9] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə altıncı hissə yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Dövlət orqanlarının tərkibinə seçildikdə və ya vəzifəyə keçdikdə din xadimlərinin din xadimi kimi fəaliyyəti həmin müddətdə dayandırılır.
10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 5-ci maddənin altıncı hissəsində din xadimi kimisözləri peşəkar dini sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[10] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə yeddinci hissə yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Dini qurumlar Azərbaycan Respublikasının mövcud qanunlarına əməl edir və məsuliyyət daşıyırlar.

[11] 30 iyun 2009-cu il tarixli 856-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 24 iyul 2009-cu il, 160, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 07, maddə 517) ilə 5-ci maddəsinə yeni məzmunda səkkizinci hissə əlavə edilmişdir.

[12] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 6-cı maddənin dördüncü hissəsi yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Dini qurumlar öz nizamnamələrinə (əsasnamələrinə) müvafiq olaraq uşaqların və yaşlıların dini təhsili üçün tədris müəssisələri və qrupları yaratmaq, habelə başqa formalarda təlim keçmək, bundan ötrü onlara məxsus olan və onların istifadəsinə verilən əmlakdan istifadə etmək ixtiyarına malikdirlər.
21 dekabr 2010-cu il tarixli 38-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti, 18 fevral 2011-ci il, 38, Azərbaycan qəzeti, 20 fevral 2011-ci il, 40, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 02, maddə 71) ilə 6-cı maddəsinin dördüncü hissəsində, 7-ci maddəsinin birinci hissəsinin birinci cümləsində, 9-cu maddəsinin dördüncü hissəsində, 10-cu maddəsinin adında və mətnində, 11-ci maddəsinin üçüncü hissəsinin 6-cı bəndində, 12-ci maddəsinin üçüncü hissəsində, 24-cü maddəsinin ikinci hissəsində, 29-cu maddəsinin on birinci abzasında birinci halda tədris sözü təhsil sözü ilə əvəz edilmişdir.

[13] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 6-cı maddədə dördüncü hissədən(əsasnamələrinə) sözü çıxarılmışdır və maddəyə beşinci hissə əlavə edilmişdir.

[14] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171) ilə 7-ci maddənin birinci hissəsində mərkəzlər və mərkəzləri sözləri müvafiq olaraq mərkəz vəmərkəzi sözləri ilə əvəz edilmişdir.
10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 7-ci maddədə birinci hissənin birinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Dini icmalar, idarələr və mərkəz, dini qardaşlıqlar, dini təhsil müəssisələri, onların birlikləri dini qurumlardır.

[15] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 7-ci maddədə ikinci hissə çıxarılmışdır.

[16] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 7-ci maddədə üçüncü hissə ikinci hissə hesab edilmişdir və həmin hissədən (əsasnamələrinə) sözü çıxarılmışdır.

[17] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 7-ci maddəyə üçüncü hissə əlavə edilmişdir.

[18] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 8-ci maddədə birinci hissədə ibadət sözündən sonra etmək sözü, dindar sözündən əvvəl yetkinlik yaşına çatmış sözləri əlavə edilmişdir.

[19] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171) ilə 8-ci maddənin ikinci hissəsi yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:
Dini icmaların qayda-qanun və təşkilat məsələlərində Azərbaycan Respublikasında və onun hüdudlarından kənarda fəaliyyət göstərən dini mərkəzlərə (idarələrə) tabelik və bu tabeliyi dəyişdirmək hüququ var.

[20] 30 iyun 2009-cu il tarixli 841-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 22 iyul 2009-cu il, 158, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 07, maddə 512) ilə 8-ci maddəyə yeni məzmunda üçüncü hissə əlavə edilmişdir.

[21] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 8-ci maddəyə dördüncü hissə əlavə edilmişdir.

[22] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171) ilə 9-cu maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Maddə 9. Dini idarələr və mərkəzlər

Rəhbər mərkəzləri Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda olan dini qurumlar öz fəaliyyətlərində, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə zidd olmayan hallarda, həmin mərkəzlərin nizamnamələrin (əsasnamələrini) rəhbər tuta bilərlər.
Dini idarələr və mərkəzlər öz nizamnamələrinə (əsasnamələrinə) müvafiq olaraq ibadətgahlar, ziyarətgahlar və diki qardaşlıqlar yarada bilərlər.
Dövlətin dini idarələr və mərkəzlərlə, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda olan dini idarələr və mərkəzlərlə qanunla nizama salınmamış münasibətləri onların öz aralarında və dövlət orqanları ilə razılaşmalara müvafiq surətdə tənzim olunur.

10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 9-cu maddənin dördüncü hissəsində , ziyarətgahlar, dini təhsil müəssisələri və dini qardaşlıqlar sözləri və dini təhsil müəssisələri sözləri ilə əvəz edilmişdir, həmin hissədən (əsasnamələrində) sözü çıxarılmışdır.

[23] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171) ilə 10-cu maddənin birinci hissəsi yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:
Dini idarələr və mərkəzlər özlərinin qeydə alınmış nizamnamələrinə (əsasnamələrinə) müvafiq olaraq ruhanilər və dini ixtisaslar üzrə digər xadimlər hazırlanması üçük dini tədris müəssisələri yaratmaq hüququna malikdirlər. Dini tədris müəssisələri bu Qanunla müəyyən edilmiş qaydada qeydə alınan öz nizamnamələrinə (əsasnamələrini) müvafiq surətdə fəaliyyət göstərirlər.

[24] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 10-cu maddədə yeni məzmunda ikinci hissə əlavə edilmişdir, ikinci hissə üçüncü hissə hesab edilmişdir və üçüncü hissədə Əyani ali və orta dini sözləri Dini sözü ilə əvəz edilmişdir.

[25] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 11-ci maddənin adından (əsasnamələri) sözü, birinci, ikinci və yeddinci hissələrindən (əsasnaməsi) sözü, üçüncü hissəsinin birinci abzasından (əsasnaməsində) sözü, üçüncü hissəsinin 7-ci bəndindən (əsasnaməsinə) sözü, beşinci hissəsindən (əsasnamədə) sözü çıxarılmışdır.

[26] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 11-ci maddədə üçüncü hissənin 1-ci bəndindədini qurumun sözlərindən sonra adı, sözü əlavə edilmişdir.

[27] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə üçüncü hissəyə yeni məzmunda 3-cü, 4-cü və 8-ci bəndlər əlavə edilmişdir, 3-cü-6-cı bəndlər müvafiq olaraq 5-ci-7-ci və 9-cu bəndlər hesab edilmişdir və yeni məzmunda dördüncü hissə əlavə edilmişdir, dördüncü-yeddinci hissələr müvafiq olaraq beşinci-səkkizinci hissələr hesab edilmişdir.

[28] 5 noyabr 1996-cı il tarixli 188-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 226) ilə 11-ci maddənin sonuncu hissəsində onun nizamnaməsi (əsasnaməsi) qeydə sözləri dövlət qeydiyyatına sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[29] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 03, maddə 171) ilə 11-ci maddənin beşinci hissəsindən sonra altıncı hissə əlavə edilmişdir.

[30] 5 noyabr 1996-cı il tarixli 188-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 226) ilə 12-ci maddənin adında və mətnində qeydə sözləri dövlət qeydiyyatına sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[31] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 12-ci maddədə birinci hissənin ikinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Dini qurum yalnız dövlət qeydiyyatına alınması üçün təqdim olunmuş məlumatda göstərilən hüquqi ünvanda fəaliyyət göstərə bilər.

[32] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 12-ci maddədə ikinci hissənin birinci cümləsindəon nəfər yetkin yaşlı şəxs sözləri əlli nəfər yetkinlik yaşına çatmış şəxs və ya onların səlahiyyətli nümayəndələri sözləri ilə əvəz edilmişdir, (əsasnaməsi) sözü çıxarılmışdır, ikinci cümlədə həmin dinin və sözləri dini sözü ilə, üçüncü cümlədə 15 rəqəmi 30 rəqəmi ilə əvəz edilmişdir.

[33] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 12-ci maddədə üçüncü hissədən , dini qardaşlıqların sözləri və (əsasnamə) sözü çıxarılmışdır.

[34] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171) ilə 12-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Maddə 12. Dini qurumların nizamnamələrinin (əsasnamələrinin) qeydə alınması

Dini icmanın qeydə alınması üçün onu yaratmış azı on nəfər yetkin yaşlı şəxs icmanın nizamnaməsi (əsasnaməsi) əlavə olunmuş ərizə ilə yerli icra hakimiyyəti orqanına müraciət edir. Ərizəyə bir ay müddətində baxılır. Qəbul olunmuş qərar Azərbaycan Respublikasının müvafiq dini işlər idarəsinə göndərilir. Həmin idarə dini icmanın qeydə alınması üçün sənədləri müvafiq rəylə birlikdə Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyinə təqdim edir.
Dini idarələr, mərkəzlər, dini qardaşlıqlar, dini tədris müəssisələri qeydə alınmaq üçün Azərbaycan Respublikasının müvafiq dini işlər idarəsinə nizamnamə (əsasnamə) təqdim edirlər.
Qeydəalmanı həyata keçirən orqan dini qurumun ərizə və nizamnaməsinə (əsasnaməsinə) bir ay ərzində baxıb, müvafiq qərar qəbul edir və bu barədə ərizəçiyə on gündən gec olmayaraq yazılı surətdə məlumat verir.
Dini qurumların nizamnamələrinin (əsasnamələrinin) qeydə alınmasını həyata keçirən orqan zəruri hallarda müvafiq yerli icra hakimiyyəti orqanının və mütəxəssislərin rəyini tələb edə bilər. Belə hallarda qeydəalma haqqında qərar 3 ay müddətində qəbul olunur.

10 iyun 2005-ci il tarixli 925-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005-ci il, 8, maddə 684) ilə 12-ci maddəsinin üçüncü hissəsində 30 gün ərzində dini qurumların dövlət qeydiyyatına alınması barədə qərar qəbul edir sözləri dini qurumların dövlət qeydiyyatına alınmasını qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müddətdə həyata keçirir sözləri ilə əvəz edilmişdir. [Qeyd: 12-ci maddəyə edilmiş daha öncəki dəyişiklikdən dolayı müvafiq dəyişikliyin edilməsi mümkün deyildir. ]

[35] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 12-ci maddədə yeni məzmunda birinci hissə əlavə edilmişdir, birinci-dördüncü hissələr müvafiq olaraq ikinci-beşinci hissələr hesab edilmişdir, ikinci hissəyə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir, ikinci cümlə üçüncü cümlə hesab edilmişdir, .ikinci və üçüncü hissələrdə dini işlər üzrə sözləri çıxarılmışdır və beşinci hissə yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Dini qurumların dövlət qeydiyyatına alınması, dövlət qeydiyyatından imtina edilməsi, mübahisəli məsələlərin həlli və məhkəməyə müraciət etmək hüququ Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyinə uyğun həyata keçirilir.
10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 12-ci maddədə beşinci hissədə 20 gün müddətində sözlərindən sonra dini mərkəz və idarələrin vasitəsi ilə sözləri, təqdim etməlidir sözlərindən əvvəl həmin qaydada sözləri əlavə edilmişdir.

[36] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 12-ci maddədə altıncı hissənin üçüncü bəndindən(əsasnamə) sözü çıxarılmışdır.

[37] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə yeni məzmunda altıncı-səkkizinci hissələr əlavə edilmişdir.

[38] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə yeni məzmunda 12-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[39] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 12-1-ci maddədə birinci hissənin 1-ci bəndindən(əsasnamə) sözü çıxarılmışdır.

[40] 6 mart 2015-ci il tarixli 1230-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu Respublika qəzeti, 5 aprel 2015-ci il, 070, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 4, maddə 367) ilə 1-ci bənddə Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının, bu Qanunun və digər qanunların pozulması, yaxud həmin qurumun sözləri onun sözü ilə əvəz edilmişdir.

[41] 28 oktyabr 2016-cı il tarixli 367-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 14 dekabr 2016-cı il, 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, 12, maddə 1985) ilə 12-1-ci maddənin ikinci hissəsinə yeni məzmunda 3-1-ci bənd əlavə edilmişdir.

[42] 6 mart 2015-ci il tarixli 1230-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu Respublika qəzeti, 5 aprel 2015-ci il, 070, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 4, maddə 367) ilə 9-cu bənddə təqdim edilməsi tələbinə təkrarənsözləri təqdim edilməsinə dair həmin orqanın bir il ərzində iki yazılı tələbinə sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[43] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 12-1-ci maddəyə yeni məzmunda üçüncü hissə əlavə edilmişdir.

[44] 28 oktyabr 2016-cı il tarixli 367-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 14 dekabr 2016-cı il, 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, 12, maddə 1985) ilə 12-1-ci maddəyə yeni məzmunda dördüncü hissə əlavə edilmişdir.

[45] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171) ilə 13-15-ci maddələr çıxarılmışdır. Maddələrin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

[46] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 16-cı maddədə birinci hissədə dövlət təşkilatlarının sözləri dövlətin sözü ilə əvəz edilmişdir.

[47] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 16-cı maddədə ikinci hissə yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Yerli icra hakimiyyəti orqanları və dövlət idarələri dövlətin mülkiyyətində olan dini təyinatlı binaları və digər əmlakı dini qurumların əvəzsiz istifadəsinə verə bilərlər.

[48] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 16-cı maddədə beşinci hissə yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Diki qurumlar Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsində və digər qanunvericilik aktlarında müəyyən edilmiş qayda ilə torpaq götürür və ondan istifadə edirlər.

[49] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 17-ci maddəyə ikinci hissə əlavə edilmişdir.

[50] 15 fevral 2013-cü il tarixli 562-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti 13 fevral 2013-cü il, 56, Azərbaycan qəzeti 17 mart 2013-cü il, 60, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, 03, maddə 217)ilə 18-ci maddənin dördüncü hissəsinə yeni məzmunda ikinci və üçüncü cümlələr əlavə edilmişdir.

[51] 10 oktyabr 1997-ci il tarixli 380-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1998-ci il, 1, maddə 16) ilə 18-ci maddənin beşinci hissəsi çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:
İanə üzərində vergi qoyulmur.

[52] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 18-ci maddənin beşinci hissəsi yeddinci hissə hesab edilmişdir və maddəyə beşinci və altıncı hissələr əlavə edilmişdir.

[53] 15 fevral 2013-cü il tarixli 562-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti 13 fevral 2013-cü il, 56, Azərbaycan qəzeti 17 mart 2013-cü il, 60, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, 03, maddə 217)ilə 18-ci maddəyə yeni məzmunda Qeyd hissəsi əlavə edilmişdir.

[54] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 19-cu maddədən (əsasnamələrinə) sözü çıxarılmışdır.

[55] 23 noyabr 2001-ci il tarixli 219-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2001-ci il, 12, maddə 736) ilə 19-cu maddəsinin ikinci hissəsi çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:
Dini qurumların müəssisələrinin istehsal fəaliyyətindən götürülən mənfəət və onların digər gəlirləri üzərinə ictimai təşkilatların müəssisələri üçün Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq surətdə müəyyən edilmiş qaydada və məbləğdə vergilər qoyulur.

[56] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 20-ci maddənin birinci hissəsində Dövlət təşkilatının sözləri Dövlətin sözü ilə əvəz edilmişdir, ikinci hissəsindən (əsasnaməsinə) sözü çıxarılmışdır.

[57] 04 dekabr 2015-ci il tarixli 29-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 06 dekabr 2015-ci il, 269, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 12, maddə 1443ilə 21-ci maddənin adı yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Maddə 21. Dini ayinlər və mərasimlər

[58] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 21-ci maddənin ikinci hissəsində İbadətlər sözüBu Qanunun 1-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla ibadətlər sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[59] 30 iyun 2009-cu il tarixli 841-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 22 iyul 2009-cu il, 158, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 07, maddə 512) ilə 21-ci maddənin üçüncü, dördüncü və beşinci hissələri müvafiq olaraq dördüncü, beşinci və altıncı hissələr hesab edilmişdir, maddəyə yeni məzmunda üçüncü hissə əlavə edilmişdir.
04 dekabr 2015-ci il tarixli 29-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 06 dekabr 2015-ci il, 269, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 12, maddə 1443ilə 21-ci maddənin üçüncü hissə yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:
İslam dininə aid ayin və mərasimlərin aparılması yalnız Azərbaycan Respublikasında təhsil almış Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları tərəfindən həyata keçirilə bilər.
16 may 2017-ci il tarixli 674-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 23 iyun 2017-ci il, 134, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, 6, maddə 1047ilə 21-ci maddənin üçüncü hissəsinin ikinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Xaricdə dini təhsil almış Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarına islam dininə aid ayin və mərasimlərin aparılması qadağandır.

[60] 24 may 2002-ci il tarixli 333-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2002-ci il, 6, maddə 328) ilə 21-ci maddəsinin axırıncı hissəsində "islah-əmək" sözləri "cəzaçəkmə" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[61] 04 dekabr 2015-ci il tarixli 29-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 06 dekabr 2015-ci il, 269, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 12, maddə 1443ilə 21-ci maddəyə yeni məzmunda yeddinci hissə əlavə edilmişdir.

[62] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171) ilə 22-ci maddənin ikinci hissəsi yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:
Dini qurumlar müvafiq dini işlər idarəsinin razılığı ilə dini təyinatlı ədəbiyyatı, əşyaları və dini məzmunlu başqa məlumat materiallarını istehsal və ixrac etmək və sərbəst yaymaq hüququna malikdirlər.
8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 22-ci maddədə ikinci hissədə dini işlər üzrəsözləri , dini qurum olmayan digər hüquqi şəxslər və fiziki şəxslər sözləri ilə, idxal edə və sözləri idxal, ixrac edə, habelə sözləri ilə əvəz edilmişdir və yeni məzmunda üçüncü hissə əlavə edilmişdir.
22 fevral 2013-cü il tarixli 577-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti 12 aprel 2013-cü il, 75, Azərbaycan qəzeti 17 aprel 2013-cü il, 80, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, 04, maddə 355ilə 22-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Maddə 22. Dini ədəbiyyat və dini təyinatlı əşyalar

Vətəndaşlar və dini qurumlar istədikləri dildə dini ədəbiyyat, eləcə də dini təyinatlı başqa əşya və materiallar əldə edə və bunlardan istifadə edə bilərlər.
Dini qurumlar, dini qurum olmayan digər hüquqi şəxslər və fiziki şəxslər müvafiq icra hakimiyyəti orqanının razılığı ilə dini təyinatlı ədəbiyyatı, əşyaları və dini məzmunlu başqa məlumat materiallarını istehsalidxal, ixrac edə, habelə sərbəst yaya bilərlər.
Dini təyinatlı ədəbiyyatın, əşyaların və dini məzmunlu başqa məlumat materiallarının satışı yalnız müvafiq icra hakimiyyəti orqanının razılığı ilə yaradılmış ixtisaslaşdırılmış satış məntəqələri vasitəsilə həyata keçirilir.

[63] 6 mart 2015-ci il tarixli 1227-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu Respublika qəzeti, 5 aprel 2015-ci il, 070, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 4, maddə 364) ilə 22-ci maddəyə yeni məzmunda dördüncü, beşinci və altıncı hissələr əlavə edilmişdir.

[64] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 23-cü maddənin mətnində ictimai fondlar vasitəsi ilə və ya digər formada sözləri təsis etdiyi fondlar, o cümlədən ictimai fondlar vasitəsi ilə xeyriyyəçilik və sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[65] 10 oktyabr 1997-ci il tarixli 380-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1998-ci il, 1, maddə 16) ilə 23-cü maddənin ikinci hissəsi çıxarılmışdır.

[66] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171) ilə 24-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:
Vətəndaşlar və dini qurumlar qrup halında və ya fərdi şəkildə beynəlxalq dini tədbirlərdə və xaricdə keçirilən dini tədbirlərdə iştirak edə, dini qurumlar vətəndaşları dini tədris müəssisələrində təhsil almaq üçün xaricə göndərə və bu məqsədlə əcnəbi vətəndaşları qəbul edə bilərlər.
8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 24-cü maddənin ikinci hissəsində mübadiləsisözündən sonra müvafiq icra hakimiyyəti orqanının razılığı ilə sözləri əlavə edilmişdir.
10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 24-cü maddənin ikinci hissəsində orqanın razılığı ilə sözləri orqanı ilə razılaşdırılmaqla sözləri ilə əvəz edilmişdir, həmin hissədən , qəbulu sözü çıxarılmışdır.
16 may 2017-ci il tarixli 674-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 23 iyun 2017-ci il, 134, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, 6, maddə 1047ilə 24-cü maddənin ikinci hissəsi yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Vətəndaşların dini təhsil müəssisələrində təhsil almaq üçün xaricə göndərilməsi , qəbulu və din xadimlərinin müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırılmaqla dini mərkəz və ya dini idarələr tərəfindən həyata keçirilir.

[67] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 25-ci maddənin birinci hissəsi yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Dini qurumlarda əmək şərtləri dini qurumla işçi arasında: saziş üzrə müəyyən edilir və yazılı şəkildə bağlanan əmək müqaviləsində göstərilir.

[68] 23 noyabr 2001-ci il tarixli 219-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2001-ci il, 12, maddə 736) ilə ilə 26-cı maddəsinin ikinci hissəsi çıxarılmışdır.

[69] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 27-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.
Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Maddə 27. Dini qurumlarda işləyən vətəndaşların sosial təminatı və sosial sığortası

Dini qurumlar, onların idarə və müəssisələri Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna müəyyən edilən qaydada və məbləğdə ayırmalar verirlər. [69]
Dini qurumlarda işləyən bütün vətəndaşlara pensiya qanunvericiliyə müvafiq olaraq ümumi əsaslarla təyin edilir.

[70] 7 iyun 1996-cı il tarixli 117-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 171) ilə 29-cu maddənin adı və birinci abzası aşağıdakı redaksiyada dəyişdirilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Maddə 29. Azərbaycan Respublikasının dini işlər idarəsi

Azərbaycan Respublikasının müvafiq dini işlər idarəsi:

[71] 10 iyun 2011-ci il tarixli 162-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti, 5 iyul 2011-ci il, 143, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, 07, maddə 604) ilə 29-cu maddənin üçüncü abzasında anlaşmanın və bir-birinə dözüm və hörmətin sözləri hörmət, anlaşma və dözümlülük mühitinin sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[72] 5 noyabr 1996-cı il tarixli 188-IQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1997-ci il, 3, maddə 226) ilə 29-cu maddənin birinci hissəsinin 4-cü abzası çıxarılmışdır.

[73] 6 oktyabr 2015-ci il tarixli 1350-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti, 14 noyabr 2015-ci il, 250, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 11, maddə 1257) ilə 29-cu maddənin yeddinci abzasınaməlumatlar sözündən sonra , o cümlədən dini fəaliyyətə dair və maliyyə hesabatları sözləri əlavə edilmişdir.

[74] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə yeni məzmunda on birinci və on ikinci abzaslar əlavə edilmişdir.

[75] 6 oktyabr 2015-ci il tarixli 1350-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Respublika qəzeti, 14 noyabr 2015-ci il, 250, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, 11, maddə 1257) ilə 29-cu maddənin on birinci abzasının sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül işarəsi ilə əvəz edilmişdir və maddəyə yeni məzmunda on ikinci abzas əlavə edilmişdir.

[76] 8 may 2009-cu il tarixli 812-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan qəzeti 2 iyun 2009-cu il, 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, 05, maddə 314) ilə 30-cu maddədə pozulmasında günahkar olansözləri pozulmasına görə sözləri ilə, və vətəndaşlar sözləri , digər fiziki və hüquqi şəxslər sözləri ilə əvəz edilmişdir.